روند عضویت کشورها در سازمان همکاری شانگهای

تارنمای شورای  بازرگانی سازمان همکاری شانگهای ضوابط، شرایط و مکانیسم برای پیوستن یک کشور ذینفع به سازمان همکاری شانگهای  را به شرخ ذیل اعلام کرده است

بر اساس گزارش تارنمای سازمان همکاری شانگهای، اهداف اصلی سازمان  عبارتند از: تقویت اعتماد متقابل و حسن همجواری بین کشورهای عضو. ارتقای همکاری مؤثر آنها در زمینه های سیاسی، تجاری، اقتصادی، علمی، فنی و فرهنگی و همچنین در زمینه آموزش، انرژی، حمل و نقل، گردشگری، حفاظت از محیط زیست و غیره. تأمین و حفظ مشترک صلح، امنیت و ثبات در منطقه؛ حرکت به سوی ایجاد یک نظم سیاسی و اقتصادی بین المللی جدید دموکراتیک، عادلانه و منطقی.

صدر جباروف رئیس جمهوری قرقیزستان ماه جاری پیش نویس تفاهم نامه تعهدات ایران به منظور دستیابی به وضعیت عضویت در سازمان همکاری شانگهای را امضا کرد.

 

این سازمان برای پذیرش سایر علاقه مندان آزاد است و کشورهای منطقه، متعهد به حمایت از اهداف و اصول منشور و معاهدات و اسناد بین المللی تصویب شده در چارچوب سازمان همکاری شانگهای هستند.

سازمان همکاری شانگهای (SCO) یک سازمان بین المللی دائمی بین دولتی است.

سازمان همکاری شانگهای با کمک دبیرخانه همراه باکشور متقاضی پیش نویس یادداشتی را تهیه می کند که در آن موارد زیر را رفع می کند:

 کشور متقاضی در اجرای کامل تعهدات خود تحت تفاهم نامه انجام شده، رسماً به دبیر کل اطلاع می دهد.

دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای این موضوع را به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اطلاع داده و پیش نویسی را تهیه می کند.

بر اساس آیین‌نامه داخلی سازمان همکاری شانگهای، فرایند عضویت دائم یک فرایند زمان‌بر و وقت‌گیر است که تجربه هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ نشان داد این پروسه ممکن است حداقل دو تا سه سال طول بکشد.

روند پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگهای 

هشت کشور عضو سازمان همکاری شانگهای هستند : هند، جمهوری قزاقستان، جمهوری خلق چین، قرقیزستان، پاکستان، فدراسیون روسیه، تاجیکستان و ازبکستان.

 در صورتی که دولت متقاضی به تعهدات خود عمل نکند، یادداشت، انجام شده در مورد آن به پیشنهاد شورای وزیران، ممکن است تصمیم به تعلیق یا خاتمه روند پذیرش عضویت در سازمان همکاری شانگهای دهد.

پیش از این، همه این کشورها، به استثنای ازبکستان، اعضای “شانگهای پنج” – یک انجمن سیاسی مبتنی بر توافق نامه اعتمادسازی در زمینه نظامی در منطقه مرزی (شانگهای، ۱۹۹۶) و موافقتنامه کاهش متقابل نیروهای مسلح در منطقه مرزی (مسکو، ۱۹۹۷) بودند. این دو سند اساس سازوکار اعتماد متقابل در زمینه نظامی در مناطق مرزی را پایه گذاری کرد و به ایجاد روابط واقعی مشارکتی کمک کرد. پس از گنجاندن در سازمان ازبکستان (۲۰۰۱)، «پنج» به «شش» تبدیل شد و به سازمان همکاری شانگهای تغییر نام داد.

۸۴ میلیون ایرانی که دارای تاریخ و فرهنگ کهن و غنی هستند، شریک سازمان همکاری شانگهای هستند. ایران از لحاظ تاریخی موقعیت مهمی را در چهارراه خاورمیانه و ماوراء قفقاز، آسیای مرکزی و جنوبی به خود اختصاص داده است و با بسیاری از کشورهای عضو «خانواده سازمان همکاری شانگهای» هم مرز است. ایران نقش مهمی در جهان اسلام در حل مناقشات منطقه ای ایفا می کند. ایران یکی از ۵۰ کشوری است که در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ منشور سازمان ملل متحد را در کنفرانس سانفرانسیسکو امضا کرد. برای سازمان همکاری شانگهای، جایگاه ایران در تلاش های مشترک برای مقابله با تهدیدات تروریسم و ‌قاچاق مواد مخدر که از جمله از خاک افغانستان نشات می گیرد، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین شایان ذکر است که ایران یکی از شش کشور بزرگ جهان است که میزبان پناهجویان است و امکان دسترسی آنها به خدمات بهداشتی اولیه و آموزش رایگان را فراهم می کند.

وی گفت: امسال در چارچوب ریاست ازبکستان، ایران به عنوان عنوان عضو سازمان همکاری شانگهای پذیرفته خواهد شد.

چهار کشور در سازمان همکاری شانگهای دارای وضعیت ناظر هستند:افغانستان، بلاروس، جمهوری اسلامی ایران، مغولستان.

بالاترین مرجع تصمیم گیری در سازمان همکاری شانگهای، شورای سران کشورها (CHS) است. سالی یک بار تشکیل جلسه می دهد و در مورد همه مسائل مهم تصمیم گیری می کند.

کدام کشورها در کار سازمان همکاری شانگهای مشارکت دارند؟

 مقررات نهایی این آیین نامه از تاریخ تصویب با تصمیم شورای عالی امنیت ملی لازم الاجرا می شود.

نشست سپتامبر سال ۱۴۰۰ سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه صفحه جدیدی در تاریخ توسعه مترقی سازمان نوشت: سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای تصمیم گرفتند روند پذیرش ایران به عضویت کامل سازمان را آغاز کنند.

وی گفت: آغاز روند پذیرش ایران شاهد دیگری بر گشایش سازمان و نگرش مسئولانه و دقیق آن نسبت به گسترش هسته آن خواهد بود.  

رشید علی اف دکترای علوم سیاسی و احلیگر امور بین الملل نوشته است: ایران از سال ۲۰۰۵ به عنوان یک کشور ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشته است. ایران در سال ۲۰۰۸ برای عضویت کامل در سازمان درخواست داد. برنامه اقدام جامع مشترک(برجام) که در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ به امضای ایران و گروهی متشکل از شش کشور (ایالات متحده آمریکا، فرانسه، انگلیس، چین، روسیه و آلمان) رسید، تحریم‌های اقتصادی و مالی علیه ایران که قبلاً توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران آمریکا و اتحادیه اروپا در ازای اعمال شده بود، در ازای محدود کردن فعالیت های هسته ای اش لغو شد … این سند در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ لازم الاجرا شد و راه را برای پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای باز کرد.

ایران در شاخص توسعه انسانی در رتبه بالایی از سوی سازمان ملل متحد قرار گرفته است. این کشور از نظر ذخایر گاز طبیعی در رتبه دوم جهان و از نظر ذخایر اثبات شده نفت خام رتبه چهارم را دارد. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ ۶۳۶ میلیارد دلار و تولید ناخالص داخلی سرانه ۷۵۵۵ دلار بوده است.

در جلسه شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در اوفا در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵، تصمیم گرفته شد که روند پذیرش اعضای جدید سازمان – هند و پاکستان – آغاز شود. توافقی در مورد ارتقاء وضعیت مشارکت در کار سازمان همکاری شانگهای جمهوری بلاروس به یک کشور ناظر حاصل شد. علاوه بر این جمهوی آذربایجان، ارمنستان، کامبوج و نپال به عنوان شرکای گفتگو به خانواده سازمان همکاری شانگهای می پیوندند.

پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌ شانگهای یکی از مهمترین اتفاقات در عرصه روابط خارجی ایران محسوب می‌شود. ایران سال‌ها عضو ناظر این سازمان منطقه‌ای بود و با پذیرش عضویت دائم ایران از سوی اعضای آن سیاست خارجی از ظرفیت‌ها و امکانات جدیدی بهره مند می‌شود.

در جریان نشست سالانه شورای سران کشورهای عضو شانگهای که روزهای ۲۵ و ۲۶ شهریورماه پارسال در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در صدر هیاتی دیپلماتیک و به همراه برخی مسئولان کشور در آن شرکت کرد.
 

 

در تاریخ ۸ تا ۹ ژوئن ۲۰۱۷، نشست تاریخی شورای سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای در آستانه برگزار شد که طی آن وضعیت عضویت در این سازمان به جمهوری هند و جمهوری پاکستان اعطا شد.